اشتباهات رایج در ترجمه تخصصی

در هر زمینه کاری امکان وجود اشتباهات هست و این امر بر هیچ کس پوشیده نیست. در ترجمه تخصصی نیز افراد مبتدی یا براساس قواعد اشتباه، نقطه ضعف هایی را دارند. در ادامه تصمیم داریم چند اشتباه رایج در ترجمه تخصصی را بررسی کنیم.

ترجمه واژه به واژه

شاید مهمترین نکته در ترجمه همین باشد. اگر شما با استفاده از فرهنگ لغت معنی در کلمه را پیدا کنید و کنار هم قرار دهید،  بزرگ ترین اشتباه را کرده اید و شاید موجب از دست دادن شغل‌تان شود. پس مهم است که در این باره چگونه عمل می کنید.

در برخی جمله ها شاید پیدا کردن لغت به لغت و کنار هم گذاشتن آن ها جمله درستی به ما بدهد برای کل متن مطمعننا یه مشکل میخورید. این کار فقط متنی طولانی با کلماتی که هی ربطی به هم ندارند تحویل شما می دهد.

توجه به معنی لغات در جایگاه های مختلف و از همه مهمتر در فرهنگ یک کشور و زبان بسیار نکته مهم و ظریفی است. شما باید بانید که هر زبان نکات دستوری و قواعد خود را دارد و باید ساختار جمله رعایت شود. حتی کلمات را باید ریشه یابی کنید.

کلمات عامیانه

وقتی شما ترجمه یک متن را شروع می کنید به نکات ریزی برخواهید خورد. مثلا ممکن است یک لغت در زبان های گوناگون معنی واحدی نداشته باشد. این کلمات معانی مختلفی دارند که در ساختار جملات مختلف مشخص می شوند و همینجاست که باید دقت کنید!

شاید یک کلمه از نظر فنی عنی درستی داشته باشد اما در جمله که قرار بگیرد، معنی آن را به کل عوض کند. در موارد مهم، این اشتباه منجر به تنش بین دو کشور می شود و در برخی موارد جنگ بین آن ها پدید آورده است اما در موارد کوچک تر، موجب یک ترجمه بی معنی و بسیار افتضاح می شود.

درست است که ترجمه باید روان باشد و خواننده متوجه معنی لغات و جمله گردد اما باید توجه داشت که کلمات عامیانه در بین یک فرهنگ شاید در فرهنگ های سایر کشور بسیار زشت و زننده به چشم آید. یک مترجم تخصصی تمام این مراحل را به دقت بررسی می کند.

ترجمه با توجه به زبان مبدا

بعضی زبان ها با شباهت های زیادی که با هم دارند، تفاوت های نامحسوسی با هم دارند. باید به این نکته توجه داشت که در زبان مبدا چگونه مورد استفاده قرار گرفته و از چه ساختاری بهره مند شده است.

ب عنوان مثال شما شاید فکر کنید زبان انگلیسی UK  و زبان انگلیسی US کاملا شبیه به هم هستند، حتی املای برخی کلمات در این زبان یکی است مثل کلمه Favorite/Favorite . اما در همین زبان های بسیار مشابه برخی کلمات هستند ممکن است در یکی به معنای تحسین باشد و در آن یکی توهین.

پس باید در حین ترجمه توجه کنید که کلمات در زبان مبدا چگونه و در چه جایگاهی استفاده می شوند تا همان نکات را در زبان مقصد رعایت کنید. هرچه نکات ترجمه را بیشتر رعایت کنید و مورد بررسی قرار دهید ترجمه ای تمیزتر و کامل تر خواهید داشت.

حذف اغراق ها در جای اشتباه

گاها پیش می آید که برخی مترجمان در توضیح کلمات ساده بسیار اغراق می کنند و از کلمات مترادف استفاده می کنند که شاید در جایگاه اشتباهی استفاده شوند. این کار فقط باعث ابهام در جملات می شوند و خواننده را سر در گم می کنند.

باید توجه کنید که هر کلمه را نمی توان در جمله بکار برد. اگر در متون فنی از کلمات استفاده می کنید، باید با توجه به معنی و نیاز آن در جمله جای داده شود. در طول ترجمه به هر یک از این موضوعات توجه نداشته باشید، کل ترجمه بی فایده خواهد بود و فقط وقت خود را تلف کرده اید.

مخصوصا در متون فنی – تخصصی رعایت این نکات از اهمیت بالایی برخوردار است. لطفا سعی کنید در این نوع ترجمه ها در اغراق در کلمات فنی بسیار پرهیز کنید. ترجمه متون فنی ، علمی و تخصصی به مهارت بسیار بالا و تجربه نیامند است.

علائم نگارشی، ویراستاری

حتما در درس زبان فارسی به شما گفته اند که چقدر رعایت نکات نگارشی در متون اهمیت دارد و در صورت رعایت نکردن آن اساس جمله مشخص نخواهد بود. علائم نگارشی در جمله مانند اسکلت بدن است که با رعایت آن ها اعضای جمله در جایگاه خودشان قرار می گیرند.

اگر شما در یک ترجمه علائم نگارشی استفاده و یا رعایت نکنید، متن ترجمه شده بازگردانده می شود و به اصلاحیه می خورد. این خود یک فرایند بسیار پیچیده خواهد بود. در متون طولانی اصلاحیه بسیار وقت گیر خواهد بود و به اندازه ترجمه متن زمان بر است.

شاید مفهوم علائم نگارشی ابتدا برای شما غیرقابل درک باشد و با احساس کنید که جمله بدون به کار بردن این علائم هم مفهوم داشته باشد. اما درک این جمله برای شما که آسان باشد چون مترجم آن هستید اما برای سایر افراد گمراه کننده است.

ترجمه کلمات ترکیبی و تخصصی

یکی از فاحش ترین اشتباهات در متن های تخصصی، ترجمه لغات تخصصی است. اگر متون تخصصی را به صورت کلمه به کلمه انجام دهید قطعا باعث ایجاد ابهام و گمراهی خواننده خواهد شد و معنی جمله را به کل تغییر خواهه داد.

برای جلوگیری از این اشتباهات بهتر است به معنی عامیه و معادل تخصصی آن ها توجه کنیم. رعایت این نکات شاید کمی در ابتدا سخت باشد اما باعث می شود ترجمه بسیار دقیق انجام شود. اینکه این نکات را نادیده بگیرید تنها باعث اتلاف زمان و دوباره کاری شما خواهد شد.

استفاه از مترجم گوگل – ترجمه خودکار ممنوع

یکی از بزرگ ترین اشتباهات در ترجمه استفاده از ترجمه گوگل است. چون ترجمه گوگل ، ترجمه ای ماشینی است نمی توان به آن اعتماد کرد. مترجمی که متن را به صورت لغت به لغت انجام می دهد و گفتیم که اشتباه ترین کار در ترجمه همین است.

مترجم گوگل از فرهنگ زبان ها آگاهی ندارد پس نمی تواند با توجه به فرهنگ ها کلمات مناسب را انتخاب کند و همه زبان ها را نمی شناسد. شاید گوگل ترنسلیت در ترجمه متن های عمومی و کوتاه جواب دهد اما مطمعنا بدترین گزینه برای ترجمه متون تخصصی است.

در مقاله ای تحت عنوان ” چرا نباید از گوگل ترنسلیت برای ترجمه استفاده کرد؟“ بسیار مفصل به این موضوع اشاره کرده ایم. با مطالعه آن می توانید سایر دلایلی که استفاده از مترجم گوگل و نرم افزارهای ترجمه را منع کرده اند را مطالعه کند.

ترجمه کلمات اختصاری

حتما می دانید که در متون تخصصی بسیار زیاد از کلمات اختصاری استفاده شده است مانند کلمه اختصاری ICT که مخفف شده کلمات Information and Communications Technology است. نوشتن معنی این کلمات اختصاری ضروری است.

این واژه ها معمولا معنی و مفهوم خاصی دارند و در متون تخصصی نوشتن معانی آن ها خیلی کابردی است و باعث فهم بهتر موضوع می شود. اگر معنی آن ها را ننوشته باشید خواننده مجبور است برای پیدا کردن معنی آن ها به اینترنت مراجعه کند و باعث اتلاف وقت شود.

کلماتی که نباید ترجمه شوند

شاید سوال کنید که در چه شرایطی نباید برخی کلمات را ترجمه کنید؟ خب این موارد در متون تخصصی بیشتر اتفاق می افتد. بعضی اصطلاحات فنی – تخصصی هستند که در رشته های مختلف به همان کلمه انگلیسی شناخته می شوند.

افرادی که در این رشته ها تخصص دارند و تحصیل کرده اند با کلمات انگلیسی این اصطلاحات آشنایی دارند و اگر این لغات را ترجه کنید ، باعث تغییر مفهوم جمله می شود و از همه مهمتر مخاطب متن را درک نخواهد کرد و با یکسری لغات بی معنی مرتب با تخصص خود برخورد می کنند.

همانطور که گفته شد ترجمه متون تخصصی نیازمند ابتکار و مهارت خاصی است. بسیار زمان بر است و نکات ریزی را در بر می گیرد که توجه به آن ها باعث هر چه بهتر شدن متن خواهد شد. ترجمه متون تخصصی و اصطلاحات فنی به زبانی روان و قابل درک مهارت بالایی خواهد بود.

تبدیل واحدها

افرادی هستند که ترجمه متن را دقیقا شبیه به همان چیزی که نوشته ده است انجام میدهد. این نکته درست است و ما از شما میخواهیم ساختار و معنی جمله را تغییر دهید. اما باید دقیقا از معادل آن در زبان مقصد استفاده شود. باید به دانسته های خواننده متن ترجمه شده دقت کنید.

به عناون مثال ما در زبان فارسی از مایل برای مسافت و پوند برای وزن استفاده نمی کنیم. یک فرد با زبان فارسی نمی تواند درک کند که 10 مایل چقدر است. پس باید مترجم این واحد را به واحدهای قابل درک در زبان مقصد تبدیل کند.

بهترین روشی که می توان برای حل این مشکل استفاده کرد این است که واحدها را عینا همانند چیزی که در متن اصلی آمده است بنویسید و در داخل پرانتز به معادل واحدها را در زبان مقصد نیز اشاره کنید یا باالعکس.

توجه به نیاز مشتری

توجه به نیاز مشتری یکی از مسائل مهمی است که نباید به هیچ عنوان نادیده گرفته شود. مثلا در تجمه متون بازاریابی اگر به نیاز مشتری توجه نشود ممکن است یک برند را بی اعتبار کند و خسارات جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد.

اگر یک مترجم تازه کار هستید و میخواهید متون مربوط به بازاریابی را ترجمه کنید بهتر است در این مورد با مترجمان متخصص مشورت های لازم را داشته باشید. به مرور تمامی این نکات را یاد خواهید گرفت و با سعی و تلاش و از همه مهمتر توجه به فرد متخصصی تبدیل می شوید.

لغات ابهام دار

برخی از لغات  هستند که در معنی آن ها ابهام وجود دارد. وجود ابهام در ترجمه های تخصصی یک نقص محسوب می شود. اینکه خواننده نداند شما دقیقا به چه موضوعب اشاره دارید کمی گیج کنندست. پس  تا حد امکان برای لغاتی که ابهام دارند در پرانتز توضیحات لازم را ذکر کنید.

طول جملات

در ترجمه متون تخصصی تا جایی که امکان دارد از جملات کوتاه استفاده کنید تا درک آن ها برای خواننده راحت تر باشدو استفاده از جملات طولانی اول اینکه معنی جمله را از بین میبرد و نیاز است که خواننده جمله را به قسمت های کوچک تر شکسته تا مفهوم را درک کند.

واژگان جدید در متون

بهتر است وقتی در متنی از واژگان جدیدی استفاده می کنید که غیر معقول است، یا برای خواننده ایجاد ابهام می کند، در پاورقی توضیحاتی که لازم است را بنویسید. مثلا اگر به یک جشن سنتی در کشوری اشاره می کنید بهتر است در پاورقی دلیل نامگذاری و علت آن را توضیح دهید.

عدم توانایی برقراری ارتباط

مترجمانی که تازه به حوزه مترجمی قدم گذاشته اند و تازه کار هستند، علاوه بر اشتباهات متداول ترجمه، توانایی برقراری ارتباط را نیز ندارند. آن ها نمی توانند تاثیر برقراری ارتباط را درک کنند و در نتیجه نتیجه کار ضعیف خواهد بود.

مانند در تجارت دیگی برقراری ارتباط بین شما و مشتریان پایه اصلی محسوب می شود و برای برقراری ارتباطی درست باید درگیر آن شوید و به دنبال آن مشتری را نیز درگیر این ارتباط کنید. این ارتباط باید دو طرفه باشد.

بهتر است در هر مرحله از کار با مشتری تعامل داشته باشید و نکته نظرات ایشان را جویا شوید. اینکه شما یک کانال ارتباطی قوی داشته باشید باعث کاهش شدید سو تفاهم بین شما و مشتری خواهد شد. رعایت تمامی این نکات در هر چه بهتر شدن ترجمه کمک می کند.

دقت در ترجمه و بازخوانی

پس رعابت تمامی نکات گفته شده ، حالا به مرحله نهایی یعنی بازخوانی متن ترجمه شده  میرسیم که متاسفانه بیشتر نویسنده ها از این مرحله سرسری رد می شوند. در حالی که متن ترجمه شده مخصوصا متون تخصصی، باید دوباره و دوباره بازخوانی شود.

این کار را هم خود مترجم می تواند انجام دهد هم افراد دیگر. زیرا چشم مترجم به متن عادت کرده و متوجه اشتباهات و خطاهای ترجمه نمی شود. پس بازخوانی اگر توسط افراد متخصص دیگر صورت پذیرد خطایابی راحت تر انجام می شود.

حتی افراد حرفه ای هم ممکن است در ترجمه اشتباه کنند و این اصلا نقص محسوب نخواهد شد. لازم به ذکر است که افراد حرفه ای با همین خطایابی ها و توجه به نکات ریز حرفه ای شده اند. پس در درجه اول رعایت اصول کاری مهم ترین مورد خواهد بود.